رویای داشتن یک لبخند زیبا را در سر دارید؟ احتمالاً بله. اما شاید به محض فکر کردن به سیمها و براکتهای فلزی، کمی دلسرد میشوید. نگرانی از ظاهر، سختی تمیز کردن، و محدودیتهای غذایی، خیلیها را از برداشتن قدم اول برای ارتودنسی منصرف میکند. اما اگر به شما بگوییم راه دیگری هم وجود دارد؟ راهی که با سبک زندگی پرمشغلهی امروز شما سازگارتر است و به شما اجازه میدهد این مسیر را با راحتی و تقریباً نامرئی طی کنید.
در این مقاله که توسط تیم تله ژین نوشته شده است، شما با موارد زیر آشنا خواهید شد:
انواع اصلی دستگاههای متحرک
مهمترین مزایای این روش
نکات و ملاحظات روزمره
هزینههای تقریبی هرکدام از این دستگاهها در ایران (در سال ۱۴۰۴ / ۲۰۲۵)

ارتودنسی متحرک چیست؟
ارتودنسی متحرک، به استفاده از دستگاههای سفارشی گفته میشود که خود بیمار میتواند آنها را داخل دهان بگذارد و در مواقع لزوم (مانند غذا خوردن یا مسواک زدن) آنها را بردارد. این دستگاهها، به جای استفاده از براکت و سیمهای ثابت، با اعمال نیروهای ملایم و متناوب، دندانها و در برخی موارد، رشد فکها را به سمت موقعیت صحیح و ایدهآل خود هدایت میکنند.
مزایای ارتودنسی متحرک چیست؟
دستگاههای ارتودنسی متحرک، ترکیبی از راحتی، زیبایی و فواید درمانی را ارائه میدهند که باعث شده در گروههای سنی مختلف، از کودکان گرفته تا بزرگسالان، طرفداران زیادی داشته باشند. مهمترین دلایل این محبوبیت عبارتند از:
زیبایی و ظاهر بهتر:
پلاکهای شفاف (مانند سیستم اینویزالاین یا ریتینرهای شفاف Essix) تقریباً نامرئی هستند و برای نوجوانان حساس یا بزرگسالانی که در محیطهای کاری و اجتماعی دوست ندارند ظاهر براکتهای فلزی را داشته باشند، گزینهای فوقالعاده محسوب میشوند.
حتی پلاکهای متحرک سیمی-اکریلیکی (که برای کودکان استفاده میشوند) هم میتوانند با رنگهای ملایم و تقریباً همرنگ دهان ساخته شوند تا کمتر جلب توجه کنند.
خدمات ارائه شده در تلهژین
بهداشت دهان و دندان بسیار راحتتر:
چون شما میتوانید این دستگاهها را موقع مسواک زدن و نخ دندان کشیدن از دهانتان خارج کنید، خیلی راحتتر و مؤثرتر میتوانید بهداشت دهان و دندان خود را رعایت نمایید. این کار جلوی جمع شدن پلاکهای میکروبی در اطراف براکتها (که در ارتودنسی ثابت یک چالش است) و ایجاد لکههای سفید روی دندانها را میگیرد. (تحقیقات نشان دادهاند که احتمال ایجاد این لکهها در ارتودنسی متحرک تا ۳۰ درصد کمتر از ارتودنسی ثابت است).
امکان اصلاح و هدایت رشد فک در کودکان:
این یکی از بزرگترین و مهمترین مزیتهای ارتودنسی متحرک برای کودکان در سنین رشد است. با استفاده از پلاکهای فانکشنال (مانند دستگاه تویین بلاک یا آندرسن)، ارتودنتیست میتواند از پتانسیل رشد طبیعی فک کودک استفاده کرده و مشکلات مربوط به جلو یا عقب بودن فک پایین (اوربایت یا آندربایت) را اصلاح کند.
عدم وجود محدودیت غذایی:
بزرگسالان میتوانند پلاکهای شفاف خود را برای جلسات مهم کاری، مهمانیها، مراسمهای خاص یا هنگام ورزش کردن برای مدت کوتاهی از دهانشان خارج کنند (البته باید حواسشان باشد که برای گرفتن نتیجه، حتماً باید روزی ۲۰ تا ۲۲ ساعت از پلاکها استفاده نمایند).
با استفاده از پلاکهای شفاف، شما هیچ محدودیت غذایی ندارید و میتوانید با خارج کردن پلاک، هر چیزی که دوست دارید بخورید، بدون اینکه نگران شکستن براکتها یا خم شدن سیمها باشید.
کاهش ویزیتهای اورژانسی و فوری:
در ارتودنسی متحرک، دیگر خبری از مشکلات رایج ارتودنسی ثابت مانند شکستن براکت، کنده شدن آن از روی دندان، یا سیمهای تیزی که داخل دهان را زخم میکنند و نیاز به ویزیت فوری و اورژانسی دارند، نیست. اگر دستگاه متحرک شما آسیب ببیند یا بشکند، برای ساخت مجدد به لابراتوار فرستاده میشود و معمولاً شرایط آن اورژانسی نیست.

انواع اصلی دستگاههای ارتودنسی متحرک کدامند؟
دستگاههای ارتودنسی متحرک به سه دسته اصلی تقسیم میشوند که هر کدام برای هدف خاصی طراحی شدهاند:
۱. پلاکهای فانکشنال (برای هدایت رشد فک در کودکان):
این دستگاهها (که نمونههای معروفی مانند «تویین بلاک» یا «آندرسن» دارند) بیشتر برای کودکان در سنین رشد استفاده میشوند. کار اصلی آنها این است که با قرار دادن فک پایین یا بالا در یک موقعیت جدید و بهتر، رشد طبیعی استخوانهای فک را هدایت کرده و مشکلات مربوط به بایت (مانند جلو یا عقب بودن فک) را اصلاح کنند.
نکته مهم: برای اینکه این پلاکها مؤثر باشند، باید روزی ۱۴ تا ۱۶ ساعت به طور مداوم استفاده شوند.
۲. نگهدارندهها یا ریتینرها (پلاک هاولی و پلاک شفاف Essix):
پلاک هاولی (Hawley): اینها همان پلاکهای متحرک کلاسیک هستند که یک صفحه اکریلیکی (پلاستیکی) دارند که به سقف یا کف دهان میچسبد و یک سیم فلزی هم در جلوی دندانها قرار میگیرد. این پلاکها بسیار بادوام هستند (با مراقبت صحیح، بیش از ۵ سال عمر میکنند) و برای انجام حرکتهای بسیار جزئی دندانها یا به عنوان نگهدارنده بعد از ارتودنسی ثابت استفاده میشوند.
پلاک شفاف (Essix): این دستگاه، یک پلاک پلاستیکی کاملاً شفاف و نامرئی است که مثل یک قالب، روی تمام دندانها را میپوشاند. ظاهر آن بسیار بهتر و نامحسوستر از پلاک هاولی است، اما دوام کمتری دارد و معمولاً به دلیل سایش و تغییر رنگ، هر ۶ تا ۱۲ ماه یکبار نیاز به تعویض پیدا میکند.
۳. پلاکهای شفاف صافکننده (الاینرها - مانند سیستم اینویزالاین):
اینها یک سری پلاک شفاف و سفارشی هستند که برای اصلاح نامرتبیهای خفیف تا متوسط دندانها طراحی شدهاند.
چطور کار میکنند؟ بیمار یک سری از این پلاکها را دریافت میکند و هر ۱ تا ۲ هفته یکبار، پلاک قبلی را با پلاک جدیدی که کمی با آن تفاوت دارد، عوض میکند. هر پلاک جدید، دندانها را به مقدار بسیار کمی به سمت موقعیت نهایی و ایدهآلشان هل میدهد.
نکته مهم: موفقیت این روش درمانی کاملاً به همکاری بیمار بستگی دارد و این پلاکها باید روزی ۲۰ تا ۲۲ ساعت در دهان باشند تا بتوانند نتیجه مطلوبی ایجاد کنند.

مراحل ساخت و تحویل دستگاههای ارتودنسی متحرک
فرآیند درمان با ارتودنسی متحرک، از روز اول تا زمانی که دستگاه به شما تحویل داده میشود، شامل این مراحل اصلی است:
۱. قالبگیری از دندانها
در ابتدا، ارتودنتیست باید یک مدل دقیق از دندانهای شما داشته باشد. این کار معمولاً به یکی از دو روش زیر انجام میشود:
اسکن سهبعدی و دیجیتال: در این روش مدرن، با استفاده از یک اسکنر کوچک داخل دهانی، در عرض چند دقیقه یک مدل سهبعدی و کامپیوتری از دندانهای شما تهیه میشود. این روش سریع و دقیق است و نیازی به مواد قالبگیری ندارد.
قالبگیری سنتی با سیلیکون: در این روش، از یک ماده خمیری نرم (سیلیکون) برای قالبگیری از هر فک استفاده میشود که حدود ۲ تا ۳ دقیقه طول میکشد تا در دهان شما سفت شود. سپس از روی این قالب، یک مدل گچی ساخته میشود.
۲. ساخت دستگاه در لابراتوار و تحویل آن
این مدل (چه دیجیتال و چه گچی) به لابراتوار تخصصی ارتودنسی فرستاده میشود. در آنجا، تکنسینهای ماهر، دستگاه مخصوص شما را میسازند:
برای پلاکهای فانکشنال (برای اصلاح رشد فک) یا ریتینرهای هاولی، سیمهای لازم را روی یک پایه اکریلیکی (پلاستیکی) خم کرده، نصب میکنند و در صورت نیاز، پیچها یا فنرهای فعالکننده را هم به آن اضافه مینمایند.
برای پلاکهای شفاف (الاینرها یا ریتینرهای شفاف Essix)، ورقههای پلاستیکی شفاف و مخصوص را با استفاده از حرارت و دستگاه وکیوم، روی مدل دندانهای شما شکل میدهند و سپس لبههای آن را با دقت برش میدهند تا کاملاً با خط لثه شما هماهنگ باشد و باعث آزار بافتهای نرم دهان نشود.
۳. ویزیتهای پیگیری و تنظیمات دستگاه
برنامه ویزیتهای شما برای پیگیری روند درمان، بستگی به نوع دستگاهتان دارد:
برای پلاکهای فانکشنال (که برای هدایت رشد فک استفاده میشوند)، شما باید هر ۶ تا ۸ هفته یکبار برای فعال کردن مجدد فنرها یا پیچهای دستگاه به مطب مراجعه کنید تا نیروی دستگاه به طور مداوم و مؤثر باقی بماند.
برای پلاکهای شفاف صافکننده (الاینرها)، شما خودتان هر ۱ تا ۲ هفته پلاک قبلی را با پلاک جدیدی که در بستهبندی به شما تحویل داده شده، در خانه جایگزین میکنید. برای بررسی روند پیشرفت و دریافت سری جدید پلاکها، معمولاً هر ۸ تا ۱۲ هفته یکبار نیاز به مراجعه به مطب خواهید داشت.
برای ریتینرهای هاولی هم معمولاً فقط برای چکاپ و در صورتی که نیاز به سفت کردن جزئی سیم باشد، ویزیت گذاشته میشود.

دستگاههای ارتودنسی متحرک را چند ساعت در روز باید استفاده کنیم؟
موفقیت درمان با دستگاههای ارتودنسی متحرک، کاملاً به همکاری شما و رعایت دقیق برنامه زمانی استفاده از آنها بستگی دارد. هر دستگاه، برنامه استفاده مخصوص به خود را دارد:
پلاکهای فانکشنال :
این دستگاهها باید روزی ۱۴ تا ۱۶ ساعت استفاده شوند. یعنی تقریباً تمام بعد از ظهر و شبها، و فقط برای غذا خوردن و ورزش کردن باید درآورده شوند.
پلاک هاولی :
اگر برای حرکت دادن جزئی دندانها باشد، باید روزی ۱۴ تا ۱۶ ساعت استفاده شود.
اگر به عنوان نگهدارنده (ریتینر) بعد از ارتودنسی ثابت باشد، معمولاً ۳ تا ۶ ماه اول به صورت تمام وقت و بعد از آن، فقط شبها برای همیشه استفاده میشود.
پلاکهای شفاف نگهدارنده:
در ابتدا (اگر برای حرکت جزئی باشند) باید روزی ۲۲ ساعت استفاده شوند و فقط برای غذا خوردن و مسواک زدن درآورده شوند. پس از اتمام حرکت دندانها، به عنوان نگهدارنده فقط شبها استفاده میشوند.
پلاکهای شفاف صافکننده:
این پلاکها باید روزی ۲۰ تا ۲۲ ساعت در دهان باشند. شما فقط برای غذا خوردن، نوشیدن مایعاتی غیر از آب، و مسواک زدن و نخ دندان کشیدن باید آنها را از دهانتان خارج کنید.
یک نکته کلیدی و بسیار مهم: موفقیت درمان با دستگاههای متحرک، به خصوص پلاکهای شفاف، کاملاً به همکاری شما بستگی دارد. تحقیقات علمی به وضوح نشان دادهاند که اگر این پلاکها کمتر از ۲۰ ساعت در روز استفاده شوند، کارایی و تأثیرشان به شدت کم میشود و اگر این زمان به کمتر از ۱۰ ساعت در روز برسد، پیشرفت درمان تقریباً متوقف خواهد شد. به یاد داشته باشید، هر ساعتی که شما طبق دستور از دستگاه خود استفاده نکنید، میتواند طول کل دوره درمان شما را بیشتر کرده و نتیجه نهایی را تحت تأثیر قرار دهد.

نگهداری و تمیز کردن دستگاه ارتودنسی متحرک
مراقبت صحیح از دستگاه ارتودنسی متحرک شما، هم به افزایش طول عمر آن کمک میکند، هم از ایجاد بوی بد و تجمع باکتریها جلوگیری مینماید. این چند نکته ساده را حتماً رعایت کنید:
۱. تمیز کردن روزانه (هر روز):
هر بار که دستگاه را از دهانتان خارج میکنید (مثلاً موقع غذا خوردن)، آن را با یک مسواک نرم (که فقط مخصوص همین کار باشد) و کمی صابون مایع ملایم و بدون عطر یا پاککنندههای مخصوص دندان مصنوعی، به آرامی تمیز کنید تا تمام سطوح آن پاک شود.
سپس، آن را با آب ولرم به خوبی آبکشی نمایید.
توجه: هرگز از آب داغ (با دمای بیشتر از ۶۰ درجه سانتیگراد) استفاده نکنید، چون باعث تغییر شکل و خراب شدن پلاستیک دستگاه میشود.
۲. ضدعفونی کردن هفتگی:
هفتهای یکبار، دستگاه خود را برای ۵ تا ۱۰ دقیقه داخل محلول قرصهای جوشان تمیزکننده دندان مصنوعی (که در داروخانهها موجود است) یا یک محلول بسیار رقیق شده سفیدکننده (وایتکس) قرار دهید تا کاملاً ضدعفونی شود.
بعد از ضدعفونی کردن، حتماً و حتماً آن را به خوبی و برای مدت کافی با آب ولرم آبکشی کنید تا هیچ ماده شیمیایی روی آن باقی نماند و باعث تحریک دهان شما نشود.
۳. نگهداری و جابجایی صحیح:
هر وقت که دستگاه در دهان شما نیست، آن را حتماً در جعبه محکم و دارای تهویه مخصوص خودش قرار دهید. این کار هم از آسیب دیدن، شکستن یا گم شدن آن جلوگیری میکند و هم از رشد باکتریها در محیط مرطوب.
سعی کنید هفتهای یکبار هم جعبه دستگاه را با یک دستمال آغشته به الکل یا آب و صابون تمیز کنید.
۴. کارهایی که «نباید» انجام دهید:
از خمیردندانهای ساینده یا سفیدکننده و همچنین از مواد شوینده خانگی قوی برای تمیز کردن دستگاه استفاده نکنید، چون این مواد سطح اکریلیک و پلاستیک آن را خراش میدهند و کدر میکنند.
هرگز دستگاه خود را در ماشین ظرفشویی نگذارید یا آن را برای مدت طولانی در معرض نور مستقیم خورشید قرار ندهید.

معایب و محدودیتهای ارتودنسی متحرک چیست؟
دستگاههای ارتودنسی متحرک با وجود اینکه بسیار ایمن و راحت هستند، اما چالشها و محدودیتهای خاص خود را هم دارند که قبل از شروع درمان باید از آنها آگاه باشید:
نیاز صددرصدی به همکاری شما (مهمترین چالش):
موفقیت این نوع درمان کاملاً به شما بستگی دارد. اگر از دستگاه طبق ساعتی که ارتودنتیست توصیه کرده (مثلاً ۲۲ ساعت در روز برای پلاکهای شفاف) استفاده نکنید، دندانها یا اصلاً حرکت نمیکنند یا به حالت قبل از درمان خود برمیگردند (ریلاپس).
راهحل: داشتن نظم و انضباط شخصی در استفاده از دستگاه و پیگیری زمان استفاده با استفاده از اپلیکیشنها یا دفترچه یادداشت.
مشکلات گفتاری موقت:
در یکی دو هفته اول بعد از گذاشتن دستگاه، به خصوص با پلاکهای بزرگ فانکشنال یا هاولی که در سقف یا کف دهان قرار میگیرند، ممکن است کمی نوک زبانی صحبت کنید.
راهحل: این مشکل معمولاً با تمرین (مانند بلند خواندن کتاب) و عادت کردن زبان به دستگاه، خودبهخود و به سرعت برطرف میشود.
احتمال گم شدن یا شکستن دستگاه:
چون این دستگاهها متحرک هستند و موقع غذا خوردن از دهان خارج میشوند، احتمال گم شدن (مثلاً دور انداختن با دستمال کاغذی!) یا شکستن آنها در اثر افتادن، وجود دارد. این موضوع میتواند درمان شما را به تأخیر بیندازد و هزینه اضافی برایتان ایجاد کند.
راهحل: همیشه و بلافاصله بعد از خارج کردن دستگاه از دهان، آن را در جعبه محکم و مخصوص خودش قرار دهید.
قدرت محدود برای حرکات پیچیده دندانی:
دستگاههای متحرک نمیتوانند نیروهای سنگین و بسیار دقیقی که برای اصلاح نامرتبیهای خیلی شدید، چرخشهای زیاد دندانها، یا جابجاییهای عمودی لازم است را ایجاد کنند.
راهحل: ارتودنتیست باید به درستی تشخیص دهد که آیا مشکل شما با این روش قابل حل است یا نه. این روش بیشتر برای مشکلات خفیف تا متوسط مناسب است و برای موارد پیچیده، باید از ارتودنسی ثابت استفاده کرد.
نیاز به رعایت بهداشت دقیق خود دستگاه:
اگر خود دستگاه به طور مرتب و روزانه با مسواک و صابون مایع تمیز نشود، میتواند باعث ایجاد بوی بد، تغییر رنگ، و تجمع باکتریها و قارچها شود.
راهحل: آموزش بیمار در مورد نحوه صحیح تمیز کردن روزانه و ضدعفونی کردن هفتگی دستگاه.
فرسودگی و نیاز به تعویض دستگاه:
پلاکهای شفاف (چه ریتینر و چه الاینر) به مرور زمان و بعد از ۶ تا ۱۲ ماه استفاده، ممکن است کمی تغییر شکل داده، فرسوده شوند و کارایی خود را از دست بدهند.
راهحل: برنامهریزی برای تعویض به موقع این پلاکها و مراجعه منظم به جلسات چکاپ برای بررسی فیت بودن آنها.

هزینه ارتودنسی متحرک در ایران چقدر است؟ (در سال ۱۴۰۴)
هزینه دستگاههای ارتودنسی متحرک در سال ۱۴۰۴ در ایران به طور متوسط به این صورت است (این قیمتها برای کل دوره درمان یا ساخت دستگاه است):
نوع | هزینه در تهران | هزینه در سایر شهرها |
---|---|---|
پلاکهای فانکشنال | ۱۰ تا ۱۸ میلیون تومان | ۸ تا ۱۵ میلیون تومان |
نگهدارندهها(ریتینرهای هاولی سیمی) | ۸ تا ۱۲ میلیون تومان | ۶ تا ۱۰ میلیون تومان |
پلاکهای شفاف صافکننده | ۶۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان | ۵۰ تا ۸۰ میلیون تومان |
عوامل تاثیر گذار بر قیمت ارتودنسی متحرک دندان
پیچیدگی و نوع دستگاه:
هرچقدر دستگاه شما پیچیدهتر باشد (مثلاً پلاکهای فانکشنال که پیچ و فنر دارند) یا به تعداد بیشتری پلاک (برای درمان با الاینرها) نیاز داشته باشید، هزینهاش هم بیشتر میشود.
تخصص پزشک و محل کلینیک:
معمولاً متخصصان ارتودنسی و کلینیکهایی که در مناطق بالاتر و گرانتر تهران قرار دارند، هزینهای حدود ۱۵ تا ۲۵ درصد بیشتر از پزشکان عمومی که کار ارتودنسی انجام میدهند یا کلینیکهای شهرهای دیگر دریافت میکنند.
نحوه پرداخت:
اگر هزینه درمان را به صورت یکجا و از ابتدا پرداخت کنید، خیلی از مراکز ممکن است ۵ تا ۱۰ درصد تخفیف برایتان در نظر بگیرند. پرداخت قسطی هم معمولاً قیمت را در برابر نوسانات قیمت دلار ثابت نگه میدارد.
ارتودنسی متحرک یا ثابت؟ کدام برای شما بهتر است؟
انتخاب بین این دو روش اصلی ارتودنسی، به شدت مشکل شما، اولویتها و سبک زندگیتان بستگی دارد. بیایید خیلی سریع فرقهای کلیدیشان را ببینیم:

راهنمای تصمیمگیری نهایی:
ارتودنسی متحرک را انتخاب کنید اگر:
مشکل دندانهای شما خفیف تا متوسط است.
زیبایی و نامرئی بودن دستگاه در طول درمان برایتان اولویت اصلی است.
فردی منظم و متعهد هستید و میتوانید به استفاده منظم و طبق دستور از پلاکها پایبند باشید.
ارتودنسی ثابت را انتخاب کنید اگر:
مشکل دندانهای شما پیچیده و شدید است.
دنبال یک روش «بگذار و فراموش کن» هستید و نمیخواهید نگران استفاده مداوم از پلاک باشید (این روش به خصوص برای نوجوانان قابل اعتمادتر است).
کنترل دقیق و نتیجه قطعی و کامل برایتان از هر چیزی مهمتر است.
در نهایت، ارتودنتیست شما با معاینه دقیق دندانها و فک شما و با در نظر گرفتن اولویتهایتان، میتواند بهترین، کارآمدترین و مقرونبهصرفهترین روش را برای شرایط و نیازهای خاص شما پیشنهاد دهد.
جمعبندی نهایی
دستگاههای ارتودنسی متحرک، ترکیبی عالی از راحتی، زیبایی و سهولت در رعایت بهداشت دهان و دندان را ارائه میدهند. اما باید بدانید که این روش برای هر نوع مشکل و هر فردی ایدهآل نیست. برای اینکه ببینید آیا ارتودنسی متحرک واقعاً با نیازهای شما، سبک زندگی و شخصیتتان همخوانی دارد یا نه، از این راهنمای تصمیمگیری سریع و چکلیست مانند استفاده کنید و ببینید پاسخ شما به این سوالات کلیدی چیست:
۱. آیا مشکل دندانهای شما خفیف تا متوسط است؟
۲. آیا میتوانید به ساعت استفاده روزانه از دستگاه متعهد باشید؟
۳. آیا زیبایی، نامرئی بودن دستگاه، و راحتی در رعایت بهداشت برایتان اولویت اصلی است؟
۴. آیا مشکل بایت (نحوه روی هم قرار گرفتن فکها) شما ساده است؟
۵. آیا برای هزینههای احتمالی گم شدن یا شکستن دستگاه آمادگی دارید؟
حرف آخر و کلیدی از تیم «تلهژین»:
اگر توانستید حداقل به چهار مورد از این پنج سوال، پاسخ مثبت بدهید، به احتمال زیاد، ارتودنسی متحرک میتواند یک مسیر درمانی بسیار مؤثر، راحت و با کمترین تأثیر منفی بر سبک زندگی برای رسیدن به یک لبخند سالمتر و زیباتر برای شما باشد.
در غیر این صورت، یعنی اگر پاسخ شما به بیشتر این سوالات خیر باشد، بهتر است با ارتودنتیست خود در مورد گزینههای ارتودنسی ثابت یا حتی روشهای درمانی ترکیبی (هیبریدی) صحبت کنید تا مطمئن شوید که روش درمانی شما کاملاً با نیازهای بالینی، شخصیت و سبک زندگیتان هماهنگ است و در نهایت به بهترین نتیجه ممکن دست پیدا میکنید.
اولین دیدگاه را ثبت کنید.